HE Dabar je najveći hidroenergetski projekat u regiji i dio šireg sistema "Gornji horizonti". Njena godišnja proizvodnja od 251,8 GWh značajno će doprinijeti energetskoj stabilnosti. Ovaj projekat se nalazi u južnom dijelu Bosne i Hercegovine, na granici s Hrvatskom i Crnom Gorom, i predstavlja ključnu tačku za hidroenergetski razvoj regije.
Pregled projekta
Projekat HE Dabar dio je šire strategije razvoja hidroelektrana u Bosni i Hercegovini, čiji je cilj povećanje kapaciteta proizvodnje električne energije iz obnovljivih izvora. Kroz izgradnju moderne hidroelektrane, unapređuju se energetski tokovi i osigurava stabilno snabdijevanje električnom energijom kako za domaće, tako i za regionalno tržište.
Tehničke karakteristike
- Snaga: 159,15 MW
- Godišnja proizvodnja: 251,8 GWh
- Derivacioni tunel: 12,14 km (jedan od najvećih u Evropi)
- Turbine: 3 Pelton turbine, nominalne snage 54,54 MW svaka
- Visina brane: 41 m
- Ukupna zapremina akumulacije: 61,8 miliona m³
- Prečnik derivacionog tunela: 4,6 m
- Planirani završetak: 2027. godina
HE Dabar koristi napredne hidroenergetske tehnologije i sisteme automatizacije, što će omogućiti efikasno upravljanje proizvodnjom električne energije i optimizaciju rada u skladu s potrebama mreže.
Izazovi u realizaciji
Projekat obuhvata veoma kompleksne građevinske i elektro-mašinske radove. Dovodni tunel je jedan od najvećih u Evropi, što zahtijeva specijalizovane metode iskopavanja i osiguranja stabilnosti tunela. Takođe budući da je akumulacija udaljena kilometrima od glavne mašinske zgrade, izgrađen je napredni sistem za dovođenje vode, uključujući vodostan i cjevovod pod pritiskom.
Najveći izazovi u realizaciji elektro-mašinskog dijela projekta uključuju:
- Složena geodetska i geološka istraživanja
- Hidroenergetske analize i proračuni kao osnova za tehničke odluke
- Odabir optimalnih rješenja za sve infrastrukturne komponente sistema
- Fokus na kompletnu elektromašinsku fazu
- Intenzivan inženjerski proces kroz radne sastanke, diskusije, prezentacije i tehničku koordinaciju
- Korišćenje 3D modela i simulacija režima rada
- Primjena modernih softverskih alata za projektovanje i hidrauličke analize
- Obezbjeđivanje ekoloških standarda i minimizacija uticaja na biodiverzitet riječnog ekosistema
- Sinhronizacija sa nacionalnom i regionalnom mrežom, radi stabilnog prenosa energije
Uloga Elnos Grupe
Elnos Grupa je ključni partner u realizaciji ovog kompleksnog hidroenergetskog projekta, s fokusom na:
Projektovanje:
- Izrada svih idejnih rješenja
- Izrada projektnog rješenja za HE Dabara sa ključnim presjecima i dispozicijom objekta
- Izrada svih glavnih projekata, projekata izgradnje, kao i izvođačkih projekata
Isporuku, montažu i puštanje u rad kompletne elektromašinske opreme u okviru mašinske zgrade:
- Turbina sa pomoćnim sistemima
- Generator sa pobudnim i ostalim pomoćnim sistemima
- Oprema generatorskog napona
- Energetski blok-transformatori
Testiranje turbina u laboratorijama Voith Hydro u Nemačkoj.
Projektovanje, isporuku, montažu i puštanje u rad elektroopreme na nivou cijele elektrane:
- Opšte električne instalacije svih objekata
- Sistem sopstvene potrošnje
- Sistemi slabe struje
- Telekomunikacioni sistemi i računarske mreže
- Instalacija SCADA sistema sa više podsistema i nivoa za daljinsko upravljanje i automatizaciju rada elektrane
Dodatno:
- Izgradnja 2x220 kV dalekovoda za ostvarivanje veze sa prenosnom mrežom BiH
- Saradnja sa China Gezhouba Group i Voith Hydro na implementaciji rešenja
Strateški značaj
- Prva velika greenfield investicija u energetici BiH u posljednjih 30 godina.
- Povećanje energetske nezavisnosti Bosne i Hercegovine, kroz povećanu proizvodnju električne energije iz obnovljivih izvora.
- Jačanje elektroenergetske mreže i sigurnosti snabdijevanja u regiji.
- Osiguranje dugoročnog stabilnog prihoda kroz proizvodnju i prodaju električne energije.
- Smanjenje emisije CO₂ i doprinos ciljevima održivog razvoja.
Projekat HE Dabar predstavlja jednu od najvažnijih hidroenergetskih investicija u regiji i postavlja temelje za dalji razvoj hidroenergetskog sektora u Bosni i Hercegovini. Njegova realizacija doprinosi stabilnosti elektroenergetskog sistema, povećava udio obnovljivih izvora u energetskom miksu i omogućava efikasniju distribuciju energije na tržištu Zapadnog Balkana.
